Volgens de historicus Simon Sebag Montefiore is er niets zo eenzaam als de eenzaamheid van het internet. ‘Je bent er in gezelschap van honderden miljoenen anderen en toch meer alleen dan ooit,’ zei hij afgelopen zaterdag in een interview in Trouw naar aanleiding van zijn boek Geschreven geschiedenis. Voor dat boek selecteerde hij ruim honderd brieven van de oudheid tot nu: brieven van historische figuren en onbekende mensen; schokkende brieven, erotische, hartverscheurende, wrede, leerzame.
Daartegenover zet hij een uitspraak van Lord Byron over de brief: ‘Het schrijven van brieven is de enige bezigheid die alleen zijn combineert met goed gezelschap.’ Ik kan het beamen, ik schrijf nog wel eens een echte, lange brief. Maar krijgen doe ik er al heel lang geen meer.
De bloeitijd van de brief begon volgens Montefiore in de achttiende eeuw en eindigde halverwege de twintigste. De groten der aarden schreven in die periode de klok rond, ze regeerden door middel van brieven, verzegelden de brieven eigenhandig, daar kwamen geen moderne secretaresses en postkamers aan te pas, bang als de machthebbers waren dat ook maar iemand anders dan de geadresseerde de inhoud zou lezen. Kom daar vandaag nog maar eens om. Maar misschien ben ik te nostalgisch.
De brief heeft verloren van e-mail en appjes, zegt Montefiore en volgens hem verliezen we daarmee iets fundamenteels, als samenleving en als individu. ‘Digitale correspondentie is vrijwel altijd vluchtiger en minder diepgaand dan een brief.’ Voor wie oud genoeg is, kan het bundeltje handgeschreven (liefdes)brieven onderuit een la erbij pakken, die naast recente appjes leggen en zelf een kleine test doen.
Montefiore hoopt dat de mensheid terugkeert naar het brieven schrijven en denkt ook dat dat gaat gebeuren, omdat we zoveel bespioneerd worden en alles gehackt en gevolgd en opgeslagen wordt. Ik denk aan de e-mail, we vonden het vijfentwintig jaar geleden revolutionair, nu is het vooral een brievenbusklep waarvoor we naarstig op zoek zijn naar de ‘nee-nee-sticker’.
Als Montefiores hoop uitkomt en we inderdaad weer brieven gaan schrijven, dan voorspel ik dat dat gaat gebeuren net nadat we de laatste oranje brievenbussen uit de grond hebben gegraven en afgevoerd. We zullen ons dan verontwaardigd afvragen waarom we in hemelsnaam zo’n fijn netwerk van brievenbussen en postbezorging op de fles hebben kunnen doen.