Uniek

Ik las dat ik in 2050 misschien rente aan het betalen ben aan de emir van Katar, zoals mensen in de negentiende eeuw pacht betaalden aan grootgrondbezitters. En dat die negentiende eeuw de glorietijd was voor schrijvers als Jane Austen en Honoré de Balzac die de misstanden van de extreem ongelijke negentiende-eeuwse samenleving in hun romans gebruikten. En nu twijfelde ik of ik verdere ongelijkheid in de samenleving moest toejuichen, immers kans op dramatisch voer voor literair succes, of juist niet, omdat rente betalen aan iemand die ik niet ken me geen rooskleurig vooruitzicht leek. Ook al omdat de Franse econoom Thomas Piketty, aan wie ik dit ontleen en die voor zijn boek Het kapitaal in de 21ste eeuw tweeduizend jaar inkomens- en vermogensgegevens had verzameld en onderzocht, liet doorschemeren dat die emir dan zo’n beetje de hele wereld bezat, zoals de grootgrondbezitters in de negentiende eeuw de grond en daarmee de pachters bezaten. Het was vorige week de honderdste geboortedag van mijn oma. Ze was al achttien jaar dood dus er viel niks te vieren. Piketty had uitgezocht dat de gelijkheid alleen tussen 1914 en 1973 groeide, mijn oma had dus vanaf haar geboorte een steeds minder ongelijke samenleving meegemaakt. Dat het op het einde van haar leven weer ongelijker werd, bijna zo ongelijk als het al tweeduizend jaar lang was, kon ze niet weten, want niemand deed er na 1953 meer onderzoek naar. En dus dacht iedereen dat afnemende ongelijkheid de status quo was (en dat je met hard werken rijk kon worden), terwijl nu blijkt dat het een uniek en in tijd beperkt verschijnsel is (en dat je nog altijd beter, net als in de tijd van Jane Austen, een rijke man of vrouw kan trouwen dan via arbeid te ploeteren). De drie rijkste Nederlanders hebben op dit moment meer dan de armste helft van alle Nederlanders, schreef Rutger Bregman, aan wie ik eigenlijk al deze wijsheid over Piketty ontleen, want zelf heb ik het boek niet gelezen. Ik vind het een fijne wetenschap dat mijn oma die unieke periode heeft meegemaakt, ook al waren er, naast wederopbouw met progressieve belastingtarieven, twee wereldoorlogen en een Grote Depressie voor nodig om de ongelijkheid wat kleiner te maken.